Οι τρείς λόγοι που πλέον το ΕΛΑΜ δεν είναι η ‘γιάφκα’ μόνο των ultras Συναγερμικών…

Η κατάσταση με ΔΗΣΥ και ΕΛΑΜ δεν είναι τωρινή. Χρονολογείται από τότε που το δεύτερο έκανε την εμφάνισή του (2008) και με την μετέπειτα επίσημη εγγραφή του ως κόμμα (2011 - επί διακυβέρνησης ΑΚΕΛ) ώστε να διεκδικήσει ως Κόμμα τις Βουλευτικές Εκλογές του 2011. Πριν μπούμε στο θέμα μας, το οποίο είναι, για ποιο λόγο το ΕΛΑΜ εξελίχθηκε ως η ‘γιάφκα’ των όχι και τόσο ultras πλέον Συναγερμικών και γιατί κερδίζει συνεχώς έδαφος θα ήταν καλά -για να μπορέσουμε να έχουμε μια πιο ξεκάθαρη εικόνα- να καταγράψουμε αρχικά όλες τις επιδόσεις του ΕΛΑΜ σε εκλογικές αναμετρήσεις.   

Το ΕΛΑΜ κατήλθε για πρώτη φορά σε εκλογές, το 2009 στις Ευρωεκλογές, όπου έλαβε 0.22%. Το 2011 ήταν η πρώτη φορά που διεκδικούσε Βουλευτικές Εκλογές και η δεύτερη φορά που εμφανιζόταν σε εκλογική αναμέτρηση. Έλαβε (το 2011) 1,08%. Το 2013 διεκδίκησε τις Προεδρικές Εκλογές (υποστήριξε τον υποψήφιο Γεώργιο Χαραλάμπους) και έλαβε 0,88%. Στις Ευρωεκλογές του 2014 έλαβε 2,69%. Στις Βουλευτικές εκλογές του 2016 έλαβε 3,71%. Ακολούθως, στις Προεδρικές Εκλογές του 2018 με υποψήφιο τον Πρόεδρο του, Χρίστο Χρίστου, έλαβε 5,65%. Στις Ευρωεκλογές του 2019 το ΕΛΑΜ έλαβε 8,25%. Στις Βουλευτικές του 2021 έλαβε 6,78% και έγινε τέταρτο κόμμα, εκθρονίζοντας το ένα από τα τέσσερα παραδοσιακά κόμματα, την ΕΔΕΚ. Τέλος στις Προεδρικές του 2023, με υποψήφιο τον Χ. Χρίστου, έλαβε 6,04%. 

Εν ολίγοις το ΕΛΑΜ από το 0.22% του 2009, βρέθηκε με 8,25% το 2019 (ευρωεκλογές), 6,78% το 2021 (βουλευτικές) και 6,04% το 2023 (προεδρικές).

Οι μετρήσεις που είδαν μέχρι σήμερα το φως της δημοσιότητας για τις επερχόμενες Ευρωεκλογές, της 9ης Ιουνίου 2024, δείχνουν το ΕΛΑΜ να φλερτάρει με ποσοστά από 10% έως και 13% (!) και μάλιστα να είναι και τρίτο κόμμα αφήνοντας πίσω του το ΔΗΚΟ. 

Γιατί όμως ένα κόμμα, το οποίο χαρακτηρίζεται από τους μη υποστηρικτές του, ως ‘ακροδεξιό’ καταφέρνει να κερδίζει ποσοστά; 

Η απάντηση δεν είναι ούτε μια, ούτε και απλή. Είναι για πολλούς και διάφορους λόγους, αλλά ως αρχή στην πολιτική ισχύει το εξής: 

Ενόσω τα ‘σοβαρά’ (υποτίθεται) κόμματα, τα μεγάλα κόμματα, τα ‘συστημικά’ και τα κόμματα εξουσίας αποτυγχάνουν και δεν μπορούν ή δεν θέλουν να ανταποκριθούν στις έγνοιες των πολιτών, ενόσω επισυμβαίνει λοιπόν αυτό, ανοίγεται δρόμος για άλλα κόμματα, άλλους σχηματισμούς, είτε ακραίους, είτε λαϊκιστές, είτε, είτε, είτε όπως θέλετε πέστε το. 

Με λίγα λόγια, τα ποσοστά που πάνε σε τέτοιου είδους κόμματα είναι ο αντικατοπτρισμός της αποτυχίας των ‘σοβαρών’, συστημικών και κομμάτων εξουσίας. Και νοείται πως τέτοιοι σχηματισμοί μπορούν να εμφανιστούν σε όλο το πολιτικό φάσμα. 

Συντελείται ωστόσο και κάτι άλλο, ταυτόχρονα, με το πιο πάνω. Παρατηρείται μια γενική μετατόπιση του ΔΗΣΥ αριστερότερα προς το Κέντρο, αφήνοντας την ίδια ώρα ‘ακάλυπτο’ χώρο, αρκετό ακάλυπτο χώρο της Δεξιάς, δίδοντας ουσιαστικά περιθώριο στο ΕΛΑΜ ‘να κάνει παιχνίδι’. 

Το γράφημα που φιλοξενείται ως κύρια φωτογραφία του άρθρου, δίδει μια εικόνα –κατά προσέγγιση- για την όλη κατάσταση του κομματικού φάσματος στην Κύπρο (σε γενικές πολιτικές - Αν κάναμε γράφημα μόνο για τις θέσεις στο Κυπριακό οι τοποθετήσεις θα ήταν αλλιώς). Όπου συγκρινόμενα τα κόμματα του σήμερα με προ μιας σχεδόν 20ετίας –ας πούμε- βλέπουμε τα δυο μεγάλα κόμματα να εγκαταλείπου ακραίες αριστερές θέσεις (στην περίπτωση του ΑΚΕΛ) και ακραίες δεξιές θέσεις (στην περίπτωση του ΔΗΣΥ) και να μετατοπίζονται προς το κέντρο. Για κακή του τύχη όμως του ΔΗΣΥ –σε αντίθεση με το ΑΚΕΛ- στην όχθη της Δεξιάς υπήρχε ένα άλλο κόμμα –το ΕΛΑΜ- το οποίο εκμεταλλεύτηκε αυτό τον χώρο που του ‘δώρισε’ ο ΔΗΣΥ και εννοείται πως θα συνεχίσει να το εκμεταλλεύεται ενόσω η Πινδάρου αφήνει τα ‘δεξιά νώτα της’ ακάλυπτα. Πολιτική λογική. Και την ίδια ώρα, το ΕΛΑΜ αντιλαμβανόμενο το 'κενό πεδίο' επιχειρεί να κάνει και αυτό μερικά κλικ μακριά από την 'άκρια' ώστε να διευρύνει το ακροατήριο του (είτε με ηπιότερο τόνο και λόγο στα διάφορα ζητήματα, είτε εμφανιζόμενα σε άλλα ως εναλλακτικό και ανοικτό για διάλογο είτε ακόμη με 'μεταγραφές' πολιτικών προσώπων -όπως Μ. Πελεκάνος και Παύλος Ιωάννου - Για τον δεύτερο κυρίως ουδείς μπορεί να ισχυριστεί ότι είναι 'φασίστας'). 

Θα αναφερθώ σε δυο πρόσφατα χαρακτηριστικά παραδείγματα:

Το πρώτο είναι το συμβάν με το Αββακούμ όπου είδαμε την Πινδάρου αρχικά να αφήνει παντελώς ακάλυπτη την Εκκλησία ως Θεσμό, και οι ανακοινώσεις της να είναι πανομοιότυπες με αυτές του ΑΚΕΛ. Ωστόσο ο ΔΗΣΥ ας μην ξεχνάμε ότι είναι υποτίθεται ‘Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα’ και υποτίθεται λειτουργεί και ως κάποιου είδους ‘θεματοφύλακας΄ του Θεσμού της Εκκλησίας. Προσωπικά δεν με ενδιαφέρει, αλλά υπάρχει μεγάλη μερίδα πολιτών που θεωρούν τους εαυτούς τους θρήσκους και πολιτικά στεγάζονται κατά κύριο λόγο σε κόμματα που δεν έρχονται σε ευθεία αντιπαράθεση με τον θεσμό της Εκκλησίας (και δεν εννοείται εδώ να μην επικρίνεις ή να μην ζητήσεις μηδενική ανοχή για το όποιο σκάνδαλο υπάρξει στην Εκκλησίας αλλά το τι εννοείται είναι να μην γίνεται γενίκευση). Το να εμφανίζεσαι ως ‘το ένα και το αυτό’ με το ΑΚΕΛ στο θέμα αυτό, εννοείται πως ‘δωρίζεις’ μια σοβαρή μερίδα των πολιτών στο ΕΛΑΜ και στο ΔΗΚΟ. Βεβαίως μετά από κάποια 24ώρα το αντιλήφθηκε αυτό η Πινδάρου και έδωσε άλλη ‘γραμμή’ στις ανακοινώσεις της, αλλά το πιο πάνω είναι ένα πρόσφατο και κλασσικό παράδειγμα για το πώς ο ΔΗΣΥ αφήνει ‘ακάλυπτους’ τους χώρους της Δεξιάς.

Το δεύτερο είναι οι θέσεις Πελεκάνου. Ο Μάριος Πελεκάνος εδώ και χρόνια είχε τις ίδιες θέσεις για το Μεταναστευτικό. Και μόλις προ 2ετίας ο Μ. Πελεκάνος ήταν ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος της κυβέρνησης του ΔΗΣΥ, προηγουμένως ήταν εκ των Εκπροσώπων Τύπου του ΔΗΣΥ σε θέματα Οικονομίας, μόλις πέρσι εξελέγη με ρεκόρ ψήφων (γιατί άραγε;) από την βάση του ΔΗΣΥ ως Α’ Αντιπρόεδρος. Οι θέσεις του για το Μεταναστευτικό ήταν πάντοτε εκεί. Ωστόσο αν προσέξει κάποιος πολιτικά θα αντιληφθεί ότι οι θέσεις αυτές ενώ παλαιότερα ‘χωρούσαν’ στον χώρο του ΔΗΣΥ, τώρα (και όσο πάει γίνεται και εντονότερο), οι θέσεις αυτές ακούγονται ως ακραίες για τον ΔΗΣΥ. Γιατί; Διότι έγινε πολιτική μετατόπιση του ΔΗΣΥ αριστερότερα προς το κέντρο και συνεπώς ενώ αυτές οι θέσεις ήταν ‘ΟΚ’ για τον ΔΗΣΥ, τώρα είναι ‘ακραίες’.

Αυτή είναι και η διαφορά με το ΑΚΕΛ, το οποίο συνειδητά δεν μετατοπίστηκε σε μεγάλο βαθμό προς το κέντρο συγκριτικά με το ΔΗΣΥ, διότι γνωρίζει ότι ελλοχεύει αυτός ο κίνδυνος, να εμφανιστεί δηλαδή κάποιο -ακραίο ή μη- Αριστερό κόμμα και να λάβει σημαντικό μερίδιο ποσοστών (Την εμφάνιση του έκανε τώρα το VOLT, το οποίο αλιεύει ψήφους κυρίως από την κεντροαριστερά, αλλά δεν μπορούμε να πούμε αρκετά επί τούτου, μιας και θα δοκιμαστεί για πρώτη φορά στις επερχόμενες ευρωεκλογές. Συνεπώς δεν έχουμε αρκετά στοιχεία ενώπιον μας για να μπορούμε να πούμε περισσότερα ούτε και αν τοποθετείται τελικά σε διάφορες πολιτικές πιο αριστερά ή πιο δεξιά του ΑΚΕΛ εξού και το ερωτηματικό (;) δίπλα στο εικονίδιο του). 

Πίσω στο θέμα μας λοιπόν. Άρα μέχρι στιγμής εντοπίσαμε δυο λόγους που το ΕΛΑΜ κερδίζει έδαφος: Το ένα είναι η αποτυχία των ‘σοβαρών’ κομμάτων και στην προκείμενη του ΔΗΣΥ (μιας και μιλάμε για το ΕΛΑΜ που βρίσκεται στα πρώην ‘χωράφια’ του ΔΗΣΥ), και το άλλο είναι ο χώρος που δώρισε ο ΔΗΣΥ στο ΕΛΑΜ, μετακινούμενη η Πινδάρου προς το κέντρο. 

Υπάρχει όμως και ένας τρίτος λόγος. Η εσωστρέφεια στο ΔΗΣΥ, αφού η νέα ηγεσία εδώ και ένα χρόνο δεν κατάφερε να την καταλαγιάσει. Οι πληγές συνεχίζουν να υπάρχουν, η βάση του ΔΗΣΥ συνεχίζει να είναι διασπασμένη στο 50-50 κατά πόσο ο ΔΗΣΥ πρέπει ή όχι να είναι συγκυβέρνηση ενώ την ίδια ώρα οι πολιτικοί ακροβατισμοί υπό το γελοίο μότο ‘υπεύθυνη αντιπολίτευση’ συνθέτουν μια πολύ εύθραυστη κατάσταση στην Πινδάρου, η οποία δεν εμπνέει πολιτικά και δεν πείθει πολιτικά ότι μπορεί να είναι η μεγάλη πολιτική δύναμη του τόπου. Όλα αυτά οδήγησαν την Πινδάρου σε σωρεία λαθών που ενισχύουν την πιο πάνω άποψη. Από τις Δημοτικές έως τις Ευρωεκλογές αφού για παράδειγμα στις Δημοτικές ενώ ήταν ‘ΟΚ’ ο Κώστας Κωνσταντίνου για την Πάφο, δεν ήταν ‘ΟΚ’ ο Παπαχαραλάμπους Ανδρέας για τον Στρόβολο, και διάφορα άλλα αντιφατικά και οξύμωρα. Στο δε Ευρωψηφοδέλτιο η Πινδάρου όχι μόνο φρόντισε να υπάρχει κάποιος υποψήφιος της ‘Χριστοδουλιδικής σχολής’ (ώστε να ελκύσει έστω κάποιο μέρος από το σημαντικό ποσοστό του ΔΗΣΥ που στήριξε Νίκο Χριστοδουλίδη) αλλά τουναντίον θα μπορούσε να πει κάποιος ότι φρόντισε να ΜΗΝ υπάρχει, όπως ούτε και υποψήφιος της ‘λαϊκής δεξιάς’, ώστε να αντικόψει τις όποιες διαρροές προς το ΕΛΑΜ.

Κλείνοντας να σημειώσουμε το εξής. Κάτι που η Στήλη επεσήμανε ξανά. Όλα αυτά δεν είναι απαραιτήτως αρνητικά. Αν ο ΔΗΣΥ πράττει τα πιο πάνω συνειδητά, τότε καλώς. Διότι είναι και αυτό μια πολιτική στρατηγική. ‘Πάμε τον ΔΗΣΥ εκεί που θεωρούμε ότι πρέπει και δεν μας ενοχλεί αν χαθούν ποσοστά’, θα μπορούσε να ήταν το ευρύτερο πλαίσιο, το οποίο δεν είναι κακό, νοουμένου ότι ο ΔΗΣΥ έχει συμβιβαστεί με πολύ λιγότερα ποσοστά απ’ ότι παραδοσιακά υποστηρίζει ότι έχει, δηλαδή της τάξεως του 30 ή 35%. Ωστόσο αυτό θα πρέπει να το πει ξεκάθαρα η ηγεσία, διότι στο κάτω, κάτω αν ήταν για έναν ΔΗΣΥ του 25 με 29% ας έμενε ο Αβέρωφ, ο οποίος κατά κύριο λόγο έφυγε για να δώσει την ευκαιρία στην νέα ηγεσία να πάρει το ΔΗΣΥ σε υψηλότερα ποσοστά.

Η κλεψύδρα αδειάζει και η ηγεσία του ΔΗΣΥ θα πρέπει να αποφασίσει τελικά τι θέλει, που πάει και τι πρεσβεύει το κόμμα της…

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΣΑΓΓΑΡΗΣ / Twitter: @tsangarisp